+48 12 633 03 63 
centrum@delavi.pl 
Różnowzroczność, znana również jako anizometropia, to stan, w którym każde oko charakteryzuje się inną wadą refrakcji. Oznacza to, że obrazy powstające na siatkówkach obu oczu różnią się od siebie, co może prowadzić do szeregu problemów związanych z widzeniem obuocznym oraz komfortem życia pacjenta. Warto zatem poznać możliwe przyczyny takiego stanu, objawy oraz sposoby leczenia.
Definicja i charakterystyka różnowzroczności
Ogólnie mówiąc, różnowzroczność to wada wzroku, w której występuje znacząca różnica w mocy refrakcyjnej między jednym a drugim okiem. W praktyce oznacza to, że jedno oko może być krótkowzroczne, podczas gdy drugie jest nadwzroczne lub oczy mają ten sam typ wady, ale o różnym stopniu nasilenia. Taka dysproporcja powoduje, że mózg otrzymuje dwa różniące się obrazy, przez co ma trudności w ich scalaniu i interpretacji.
Rodzaje różnowzroczności
Różnowzroczność można podzielić na kilka typów, w zależności od kryterium podziału.
- Ze względu na miejsce powstawania różnicy w mocy refrakcji:
- anizometropia refrakcyjna: wynika z różnic w mocy łamiącej układów optycznych oczu, najczęściej spowodowanych odmienną krzywizną rogówek przy zachowaniu tej samej długości gałek ocznych.
- anizometropia osiowa: spowodowana różnicą w długości osiowej gałek ocznych, gdzie jedno oko jest dłuższe lub krótsze od drugiego.
- Ze względu na rodzaj wady wzroku:
- izoanizometropia: oczy mają ten sam typ wady (np. nadwzroczność), ale o różnym stopniu nasilenia.
- antymetropia: jedno oko jest krótkowzroczne, a drugie nadwzroczne.
- anizometropia astygmatyczna: występują różnice w osiach astygmatyzmu między oczami, co prowadzi do odmiennych mocy refrakcyjnych w różnych przekrojach.
- Ze względu na wielkość różnicy wady refrakcji:
- niskiego stopnia: różnica do 2 dioptrii.
- wysokiego stopnia: różnica od 2 do 6 dioptrii.
- bardzo wysokiego stopnia: różnica powyżej 6 dioptrii.
Różnowzroczność – przyczyny
Przyczyny występowania różnowzroczności są zróżnicowane i mogą obejmować zarówno czynniki wrodzone, jak i nabyte. Do najczęstszych należą:
- Czynniki genetyczne: Predyspozycje dziedziczne mogą wpływać na rozwój różnowzroczności. Jeśli w rodzinie występowały przypadki znaczących różnic w wadach refrakcji między oczami, istnieje większe prawdopodobieństwo, że potomstwo również będzie narażone na to schorzenie.
- Zakłócenia procesu emmetropizacji: Emmetropizacja to naturalny proces, w którym układ optyczny oka dziecka dąży do osiągnięcia miarowości, czyli braku wady refrakcji. Zakłócenia tego procesu, spowodowane np. nieprawidłowym ustawieniem oczu (zez), mogą prowadzić do różnowzroczności.
- Jednooczne patologie układu wzrokowego: Zmiany chorobowe dotyczące jednego oka, takie jak krwotoki do ciała szklistego czy anomalie powiek, mogą zakłócać prawidłowy rozwój gałki ocznej, prowadząc do różnic w wadach refrakcji między oczami.
- Urazy oka i oczodołu: Mechaniczne uszkodzenia oka lub jego otoczenia mogą wpływać na kształt i funkcję gałki ocznej, w konsekwencji prowadząc do różnowzroczności.
- Powikłania po zabiegach okulistycznych: Po operacjach, takich jak usunięcie zaćmy, może dojść do zmiany parametrów optycznych oka, skutkując w niektórych przypadkach różnowzrocznością.
Objawy różnowzroczności
Osoby z różnowzrocznością mogą doświadczać różnych dolegliwości, wśród których najczęściej wymienia się zaburzenia widzenia obuocznego, zmęczenie oczu i bóle głowy oraz tzw. leniwe oko.
- Astenopia – uczucie zmęczenia oczu, bóle głowy, trudności w koncentracji, szczególnie podczas czytania czy pracy przy komputerze.
- Zaburzenia widzenia obuocznego – trudności w scalaniu obrazów z obu oczu, co może prowadzić do zaburzeń widzenia przestrzennego i głębi.
- Leniwe oko (amblyopia) – w przypadku braku odpowiedniej korekcji, mózg może zacząć ignorować obraz z jednego oka, prowadząc do jego niedowidzenia.
Metody korekcji różnowzroczności
Wybór odpowiedniej metody korekcji zależy od rodzaju i stopnia różnowzroczności oraz indywidualnych potrzeb pacjenta. Do głównych metod należą soczewki kontaktowe, okulary korekcyjne i chirurgia refrakcyjna.
Soczewki kontaktowe
Soczewki są często preferowane w korekcji różnowzroczności, zwłaszcza refrakcyjnej, ponieważ minimalizują różnice w wielkości obrazów siatkówkowych. Soczewki kontaktowe eliminują efekt pryzmatyczny, redukują różnice w powiększeniu obrazu i poprawiają komfort widzenia obuocznego.
Okulary korekcyjne
W przypadku anizometropii osiowej, gdzie różnice wynikają z odmiennych długości gałek ocznych, okulary mogą być bardziej odpowiednie. Jednak przy dużych różnicach w wadach refrakcji mogą wystąpić problemy z adaptacją, związane z różnicą wielkości obrazów siatkówkowych (anizeikonią).
Chirurgia refrakcyjna
W przypadku znacznej różnowzroczności można rozważyć zabiegi laserowej korekcji wzroku, takie jak FemtoLASIK, TransPRK lub SMILE. Polegają one na modyfikacji kształtu rogówki w celu dostosowania jej mocy optycznej.
Różnowzroczność u dzieci – diagnostyka i leczenie
U dzieci różnowzroczność jest szczególnie istotnym problemem, ponieważ może prowadzić do trwałych zaburzeń widzenia, takich jak amblyopia. Dlatego też wczesne wykrycie, badania wzroku i korekcja są niezbędne dla prawidłowego rozwoju układu wzrokowego.
Objawy różnowzroczności u dzieci
Rodzice powinni zwrócić uwagę na następujące symptomy mogące sugerować różnowzroczność u dziecka:
- częste mrużenie oczu,
- pocieranie oczu,
- trudności w skupieniu uwagi na bliskich obiektach,
- przechylanie głowy podczas czytania lub oglądania przedmiotów,
- niechęć do aktywności wymagających precyzyjnego widzenia, np. rysowania, pisania.
Metody korekcji różnowzroczności u dzieci
Podstawową metodą leczenia różnowzroczności u dzieci jest stosowanie odpowiednich okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych. W przypadku ryzyka niedowidzenia często stosuje się również terapię okluzji (zasłanianie zdrowego oka), aby wymusić aktywność słabszego oka i poprawić jego funkcjonowanie. Niejednokrotnie pomocne stają się też regularnie wykonywane ćwiczenia zlecone przez optometrystę.
Ważnym elementem leczenia jest również regularna kontrola u okulisty, który monitoruje rozwój układu wzrokowego i dostosowuje metody korekcji do potrzeb dziecka.
Podsumowanie
Różnowzroczność jest wadą wzroku, która może prowadzić do znacznego dyskomfortu i pogorszenia jakości życia, jeśli nie zostanie odpowiednio skorygowana. Wczesna diagnostyka oraz właściwie dobrana metoda leczenia pozwalają na skuteczne wyrównanie różnic między oczami i zapobieganie powikłaniom, takim jak niedowidzenie czy zaburzenia widzenia obuocznego. A dzięki postępowi w optyce korekcyjnej oraz chirurgii refrakcyjnej pacjenci z różnowzrocznością mają obecnie szeroki zakres opcji terapeutycznych, dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb.
